Haddii ciidamada Itoobiya iyo Masar la iskugu keeno gudaha Soomaaliya, waxa ay dhalin kartaa arrimo dhowr ah oo muhiim ah in la tixgeliyo. Labadaan waddan waxay leeyihiin xiriir taariikhi ah oo muran leh, gaar ahaan marka laga hadlayo damaca biyaha Webiga Niilka iyo iskahorimaadyada kale ee gobolka. Haddii ay Soomaaliya noqoto goob ay labadan dal isku yimaadaan, arrimo muhiim ah ayaa dhici kara:
Xiisado Siyaasadeed oo Dheeraad ah
Labada dal waxay leeyihiin danaha siyaasadeed iyo istiraatiijiyadeed ee kala duwan, gaar ahaan Itoobiya oo ah daris la ah Soomaaliya. Masar waxay sidoo kale danaynaysaa inay iska caabbiso saameynta Itoobiya, gaar ahaan muranka ku saabsan biyo-xireenka weyn ee Itoobiya (GERD). Haddii ay Soomaaliya noqoto meel ay isku yimaadaan, waxaa dhici karta in xiisadahaas lagu soo daabulo gudaha Soomaaliya, taasoo uga sii dari karta xasillooni-darrada dalka.
Saameynta Soomaaliya
Soomaaliya waxay horey u leedahay dhibaatooyin amni, siyaasadeed, iyo dhaqaale. Ku lug yeelashada ciidamada Masar iyo Itoobiya waxay keeni kartaa inay sii kordhaan loollanada awoodda gudaha dalka, iyadoo dhinacyo kala duwan isku dayi karaan inay ka faa’iidaystaan xaaladda. Waxa kale oo ay suurto gal tahay in Soomaaliya noqoto goob dagaal aan toos ahayn (“proxy war”), taas oo saameyn ba’an ku yeelan karta shacabka Soomaaliyeed.
Saameyn Gobolka ah
Labadan dal waxay leeyihiin saameyn weyn oo gobolka Geeska Afrika ah. Haddii ay Soomaaliya noqoto goob ay ku tartamaan ama ay iskaga hor yimaadaan, waxaa laga yaabaa in arrintaasi ku fido dalalka kale ee gobolka, sida Suudaan, Eritrea, iyo Kenya. Tani waxay sii wiiqi kartaa dadaallada nabadda iyo horumarka gobolka oo dhan.
Fursadaha Dib u Heshiisiinta iyo Iskaashi
Haddii la helo xal dhexdhexaadin ah oo Soomaaliya ka faa’iideysan karto, waxaa suuragal ah in Soomaaliya loo adeegsado sidii goob lagu xalliyo khilaafaadka ka dhexeeya Itoobiya iyo Masar. Tani waxay Soomaaliya siin kartaa fursad ay ku noqoto meel muhiim ah oo istiraatiiji ah oo lagu hormariyo nabadda gobolka.
Isku keenista ciidamada Itoobiya iyo Masar gudaha Soomaaliya waxay noqon kartaa arrin halis ah oo u baahan qorsheyn taxaddar leh. Waa muhiim in Soomaaliya ka fiirsato saameynta siyaasadeed, amni, iyo bulsho ee ay arrintaasi yeelan karto. Waddamada Geeska Afrika waa inay ka shaqeeyaan iskaashi iyo xasillooni si loo yareeyo xiisadaha, halkii Soomaaliya looga dhigi lahaa goob cusub oo muran ah.
W/Q: Mohamed Abdullahi Mohamed (Cukaash)
E-mail: Mcmokaash21@gmail.com
