Qarax xoog badan ayaa ka dhacey Muqdisho . Dhanka D/Wadajir ee xiga garoonka diyaaradaha ayaa laga maqley rasaas ayaana socota.

Qaraxa aya ahaa mid aad u xoogan waxaan la ogeyn. bartilmaameydka qaraxa hase ahaate xabado aya la maqlay dhinaca wadajir gaar ahaan garoonka diyaaradaha aagagarkiisa.

wixi faahfaahin ah halkaan kala soco.

Madaxweynaha Puntland Saciid Cabdullahi Deni, ayaa kulan la qaatay Cuqaasha iyo Nabadoonada Gobolka Bari, isaga oo kala hadlay  arrimaha la xiriira hawlgalka ka dhanka ah Daacish iyo halka ay marayaan.

Madaxweynaha ayaa bogaadiyaya ciidamada Puntland qeybta ka ahaa dagaalkii Daacish ee Buuraha Calmiskaad, isaga oo sheegay in waxii maanta ka horeeyay uu cafiyaya dambiyada ay galeen

Sidoo kale, waxa uu carrabka ku adkeeyay in hadda kaddib aysan dhici doonin qof laga garaabi doono amni darro,isaga oo tilmaamay cidii isku dayda in ay amniga carqaladeyso dhinac loogu soo jeesan doono.

“Ammaan darro cid aan ku xurmeyn doono majirto, mid-dhow iyo mid-dheer ba. Waxaan rajeynaa iskuduubnidaas maanta la muujiyay ciddii isku dayeysa in ay carqaladeeyso in aan meel ugu soo wada jeesanno,” ayuu yiri, Madaxweyne Saciid Cabdullahi Deni.

Dhanka kale, waxa uu tilmaamay in aan amniga la siyaasadeen oo lakala saaro, isaga oo tilmaamay in uu amniga siyaasad galin.

“Waxaan rabnaa amniga iyo nolosha dadka in aan la siyaasadeynin marnaba, amnigu siyaasad ma galo,”  ayuu yiri, Madaxweyne Saciid Cabdullahi Deni.

Hadalka Madaxweyne Saciid Cabdullahi Deni, ayaa imaanaya xilli uu dhawaan uu ku dhawaaqay hawlgalka wejiga 3-aad ee dagaalka ka dhanka ah Daacish.

Buundii ay kasoo gudbi jireen Kooxda AS oo la bur buriyey.

Ciidanka Hay’adda Sirdoonka iyo Nabadsugidda Qaranka ee NISA, oo Kaashanaya Saaxiibada Caalamka ayaa burburiyay Buundadii ay ka soo gudbeen Khawaarijtii ka dagaalantay Gobolka Shabellaha Dhexe.

Wasiiru Dowladaha Wasaaradda Gaashaandhigga Xukuumadda Federaalka Soomaaliya Cumar Cali Cabdi oo la hadlay arrimaha Amniga isla markaana Su’aalo laga weydiiyay qabsashadii ‘AS’ Degmada Balcad ee Gobolka Shabeelaha Dhexe ayaa sheegay in ay qabsan karto balse aanay sii joogi karin.

Cumar waxa uu sheegay in qalad dhacay ay ahayd in ‘AS’ qabsato Degmada Balcad balse la fahmay sidii uu qaladkaas u dhacay, waxa uu tilmaamay in ciidamada xoogga Dalka ay kordhiyeen howlgallada ka dhanka ah ‘AS’ iyaga oo diiradda saaray sidii loo xoojin lahaa howlgalladaas.

Dhul baaxad wayn ayuu shaaciyay in ciidamada federaalka iyo kuwa deegaanka ee Macawiisleyda ay ka qabsadeen ‘AS’ balse aanay la buunbuunin si lamid ah marka ‘AS’ ay qabsato ama muddo kooban ay joogto deegaannada Ciidamadaas iskaashanaya ay gacanta ku hayaan sida uu hadalka u dhigay.

“Balcad way imaan karaan sawirna way ku gali karan AS balse masii joogi karaan, iyaga oo dhaawac wata ayay ka carareen, Webi ayaa mara oo waala soo raaci karaa laakiin lama sii joogi kari.” Sidaasi waxaa yiri Wasiiru Dowlaha Wasaaradda Gaashaandhigga Xukuumadda Federaalka Soomaaliya Cumar Cali Cabdi.

Howlgalka cusub ee AUSSOM waa Marxaladda saddexaad ee Ciidanka Afrikaanka ah ee Jooga Soomaaliya, waxa uu howlgalkooda soo billowday Janaayo 2007dii, xiligaas Magaca AMISOM ayay Dalka kusoo galeen.

Waqtigii ciidankaan Afrikaanka ah ay dalka imaanayeen waxa ka jiray dagaal u dhaxeeyay Ciidankii Dowladdii Kumeel-gaarka ahayd ee garabka ka helayay Kuwa Itoobiya ee aanay ku jirin diiwaanka AMISOM iyo garabyadii ka farcamay Midowgii Maxaakiimta.

Howlgalkii AMISOM waxa uu door firfircoon ka qaatay howlgalladii Gobolka Banaadir, Dowlad-Goboleedyada Koofur Galbeed iyo Hir-Shabeelle, sanadihii lasoo dhaafay oo ku beegan waqtigii loo baddelay ATMIS waxa uu howlgallada ka dhanka ah ‘AS’ u gaar ahaan Ciidanka Soomaaliya.

AUSSOM, Waajibka saaran waa in ay la howlgalaan Ciidamada Federaalka, Daraawiishta Dowlad-Goboleedyada iyo Dadka deegaanka ee Macawiisleyda, ciidankaan kooban ayaa loo dejiyay qorshahaas oo fulinteeda looga fadhiyo.

Howlgalkaan AUSSOM wuu ka duwan yahay AMISOM iyo ATMIS maadaama ay ka baxeen ciidamadii Burundi ee kaalinta weyn ku lahaa amniga deegaannada Dowlad-Goboleedka Hir-Shabeelle oo dhaqdhaqaaqa ugu weyn ee ka dhanka ah ‘AS’ uu ka socdo.

Masar oo kusoo biirtay howlgalkaan weli ciidamadeedu ma xiran summadda cagaaran ee howlgalkaan oo waxa ay ka maqan yihiin inta badan ciidamdeeda gudaha Soomaaliya inkasta oo ay usoo xirxiran yihiin Dalka.

Dowladda Federaalka Soomaaliya oo awood buuxda loo siiyay qorshaha ciidamadaan ma sheegin goobta la geynayo, sidoo kale Masar iyo Midowga Afrika ma shaacin halka xoogga ciidamadaan ka imaanaya Waqooyiga Qaaradda Afrika ay saldhiganayaan.

Howlgalka cusub ee AUSSOM, Muxuu ka baddeli karaa dagaalka ka dhanka ah ‘AS? Waa su’aasha ugu weyn ee dad badan dul dhigayaan mar haddii sanadihii lasoo dhaafay xeryahooda ay joogeen oo xitaa 5% ka qaybqaadan howlgallada ka socda gobollada Dalka.

Soomaaliya waxaa isku dulsaaran labo caqabad oo lagu eegayo sida ay uga baxdo, xaqiiqdii waa kuwa isku sidkan waana Soo afjaridda Howlgallada ka dhanka ah ‘AS’ ee socda waqtiga dheer iyo qabsoomidda Doorasho Dadweyne.

AUSSOM waxaa loo arkaa in ay tahay gacanta caawin karta Dowladda Federaalka Soomaaliya si ay uga gudubto marxaladahaas adag, qudhooda waa u dhiirragelin ay door ku yeeshaan natiijada labadaas qodob kasoo baxda haddii lagu guuleysto si ay isugu qoraan taariikhda.

Hay’adda Isgaarsiinta Qaranka ayaa shaacisay in xarigga internet-ka ee Fiber-ka badda hoosteeda mara, ee isku xira Pakistan, Bariga Afrika, iyo Yurub (PEACE Cable), uu ka go’ay Badda Cas.

Dhacdadan lama filaanka ah ayaa saameyn ku yeelatay adeegyada internet-ka ee Soomaaliya iyo dalal kale oo Bariga Afrika ah, taasoo sababtay hoos u dhac ku yimid xawaaraha iyo tayada adeegyada qulqulka (streaming).

Si looga falceliyo arrintan, shirkadaha bixiya adeegyada isgaarsiinta ee dalka ayaa si degdeg ah ugu wareegay khadad kale oo kayd ah, taasoo suurtagal ka dhigtay in internet-ka dalka uu dib ugu soo noqdo sidii caadiga ahayd.

Sida ay sheegtay Hay’adda Isgaarsiinta Qaranka, dib-u-habaynta iyo dayactirka xarigga Fiber-ka PEACE waxaa la filayaa in ay qaadato ilaa bartamaha Abriil 2025.

Inta lagu jiro muddadan, hay’addu waxay si dhow ula shaqeyn doontaa shirkadaha bixiya adeegyada internet-ka si loo hubiyo tayada adeegyada loona xalliyo caqabadaha dhici kara

Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud oo ka hadlay arrimaha Doorashooyinka, Amniga iyo Siyaasadda ayaa ugu horreyn diiradda saaray Nabadgalyada isaga oo sheegay in Dowladda Xoogga saartay dagaalka ka dhanka ah ‘AS’

Xasan Sheekh Maxamuud Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya ayaa intaas ku daray inhowlgallada ka dhanka ah ‘AS’ xoogga la saaray si looga gungaaro loogana saaro deegaannada ay gacanta ku hayaan sida uu hadalka u dhigay.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa sheegay in gacanta Dowladda ay soo galeen deegaanno dhowr iyo toban sano ay maamulayeen ‘AS’ lana gaarsiiyay adeegyada Bulshadu u baahan tahay ee dowliga ah sida uu yiri.

Dr Xasan ayaa dalbaday in si wadajir ah la isku kaashado si loo gaaro guusha loo xarbinayo ee ah in Dowladdu qabsato dhulka ay ku sugan yihiin ‘AS’ ee katirsan Gobollada Dalka isla markaana la dhiirrageliyo ciidamada howlgallada wada.

“Magaaladaan waad garaneysaan sida ay hadda tahay waa alle mahadi, cadawga ma tagin ee wuu isku dayaa, si joogta ah ayay isku dayaan oo nama dhihin dadka Muqdisho war dadkaan aan u naxariisano oo nabad ayay mudan yihiin ee way kari waayeen, wuu gaatamayaa 24kii saac oo haddii uu heli karo meel yar uu kasoo duso wuu rabi lahaa, waxa aan rabnaa in loo midoobo dagaalka cadawga” MW Xasan Sheekh Maxamuud.

Haweenka ayuu ku booriyay in ay doorkooda ka qaataan dhiirragelinta ciidamada maadaama ay dusha u riteen sidii ay u diyaarin lahaayeen raashinka iyo saadka ay u baahan yihiin ciidanka sida wadajirka ah howlgallada ka dhanka ah ‘AS’ wada.

Arrimaha Doorashada:

Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa sheegay in aanay Dowlad lagu noqon mid dadban maadaama 25 sano Soomaaliya kusoo Doorasho Dadban aanay ka tarjumeyn dowlad lagu kalsoonaan karin isla markaana uu Caalamka diiday sida uu hadalka u dhigay.

“Caalamku ma yaqaan Dowlad Doorasho Dadban Dowlad ku noqota, 25 sano ayaa nalagu dulqaatay mana na aqbalaayo, Ma naqaano waxa ay yihiin iyo waxa ay ka shaqeeyaan ayaa nala leeyahay, maanta meel aan soo gaarnay ayaa nalagu shardiyay oo ah ballan in aan qaadno in aan qabano Doorasho” Ayuu yiri MW Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud.

Jubbaland ayaa maanta kiis xasaasi ah oo wayn ku heshay laba askari oo ka tirsan ciidamadeeda Daraawiishta, kuwaas oo la ogaaday inay si hoose ula shaqeyn jireen maleeshiyaadka kooxda Al-Shabaab.

Maxkamadda ciidamada maamulkaas ayaa maanta go’aan kasoo saartay kiiska labada askari, iyada oo ku ridday xukun adag, kadib markii ay ku heshay dambiga lagu soo eedeeyay.

Labada askari ayaa waxaa lagu kala magacaabaa Maxamed Aadan Sahal iyo Muuse Maxamed Nuur, waxaana lagu helay la shaqeynta kooxda Khawaarijta iyo ka iibsashada hubkii dowladda ugu dhiibtay in ay ku difaacaan shacabka maamulka Jubbaland.

Maxkamadeynta askartan waxaa goobjoog ahaa gudoomiyaha maxkamada, labadiisa ku xigeen, xeer ilaaliyeyaasha ciidamada Qalabka Sida ee Jubbaland iyo sidoo kale ehellada eedeysanayaasha.

Guddoomiyaha Maxkamada Ciidamada Qalabka oo ku dhawaaqay go’aanka ayaa sheegay in Maxamed Aadan Sahal iyo Muuse Maxamed Nuur lagu helay dambiga lagu soo eedeeyay, ayna  maxkamadda ku xukuntay min 5 sano oo xabsi ciidan ah.

Sidoo kale maxkamada ayaa soo bandhigtay qoryihii ay iibsadeen oo ehellada dambiilayaasha ay Jubbaland usoo celiyeen, sida ay sheegtay maxkamadda.

Ugu dambeyn xukunsanayaasha ayaa haysta fursad kale oo ay ku qaadan karaan racfaan, sida uu dhinacyada doodda u sheegay Gudoomiyaha Maxkamada Ciidamada Qalabka Sida Jubbaland Gaashaanle Sare Cabdullaahi Maxmuud oo soo xiray fadhiga maanta.

Horay ayaa sidaan oo kale Jubbaland waxa ay xukuno ugu ridday askar iyo shaqsiyaad kale oo lagu helay inay si hosoe ula shaqeynaayeen kooxaha argagixisada.

Si kastaba, Al-Shabaab ayaa ku xooggan deegaanno ka tirsan maamulkan, waxayna si buuxda u maamulaan gobolka Jubbada Dhexe iyo qaybo kale oo kamid ah Jubbada Hoose, halkaas oo ay kasoo abaabulaan weeraro ay ku qaadeen fariisimaha ciidamada.