Madaxweyne Hassan Sheekh wuxu doonayaa in uu xooga saaro sidi uu hubka uga dhigi lahaa qolayaha mucaaradka iyo habka uu ku qaban lahaa doorasho qof iyo cod ah maadama muddo xileedkiiaa kaliya laba sano ka hartay.
Haddaba hub dhigista iyo doorashada qof iyo cod ah oo aan heshiis lagu ahayn waxay keeni karaan cawaaqib siyaasadeed, amni, iyo bulsho oo muhiim ah. Aan si faahfaahsan u eegno labadan arrimood:
1. Qatarta ka dhalan karta Hub Dhigista
Hub dhigista waa tallaabo muhiim ah oo loo qaadayo dhinaca nabadda iyo xasilloonida. Hase yeeshee, haddii aan si buuxda loo heshiin ama kooxaha hubeysan aysan kalsooni ku qabin hanaanka, waxa ka dhalan kara:
- Amni Daro: Kooxaha hubaysan ee aan hubkooda dhiibin waxay u arki karaan fursad ay uga faa’iideystaan awoodda gobolka.
- Kala Qeybsanaan Siyaasadeed: Qaar ka mid ah dhinacyada ayaa u arki kara in hub dhigista lagu wiiqayo awooddooda, taasoo abuuri karta cabsi iyo kala qeybsanaan dheeraad ah.
- Amaan Xumo Bulsho: Haddii hub dhigista aysan ku dhisneyn qorshe wadajir ah oo lagu ilaalinayo dadka iyo hantidooda, waxay keeni kartaa in kooxaha shacabka ka tirsan ay dareemaan culeys ama khatar.
Doorasho Qof iyo Cod ah oo Aan Heshiis Lagu Ahayn
Doorasho qof iyo cod ah waxay u baahan tahay heshiis siyaasadeed iyo kalsooni buuxda si loo hubiyo in natiijada doorashada ay noqoto mid la aqbali karo. Haddii aan heshiis lagu ahayn, waxaa ka dhalan kara:
- Kalsooni La’aan: Dhinacyada aan ku qanacsanayn hanaanka doorashada waxay u arki karaan inay tahay mid lagu dulminayo.
- Rabshado: Khilaafaadka ka dhasha natiijada doorashada oo aan heshiis lagu ahayn ayaa horseedi kara rabshado bulsho.
- Jaho Wareer Siyaasadeed: Doorashooyin aan lagu heshiin waxay wiiqi karaan hannaanka dimuqraadiyadda iyo in dowladda la aqoonsado.
- Khatar Amni: Waxaa suuragal ah in kooxo hubaysan ay u arkaan fursad ay ku farageliyaan xaaladda si ay u helaan faa’iidooyin siyaasadeed.
Maxaa Lagu Sameyn Karaa Doorsho qof iyo cod ah?
- Heshiis Siyaasadeed: Waa muhiim in dhammaan dhinacyada oo dhan loo abuuro madal wada hadal ah si loo gaaro heshiis dhab ah.
- Dib-u-habeyn Amni: In la sameeyo qorshe ku saabsan sida dadka hubaysan loo siinayo kalsooni amni oo lagu badalayo awooddooda militari.
- Daba-galka Doorashooyinka: In la helo hay’ado madax bannaan oo ilaalinaya hufnaanta iyo cadaaladda doorashooyinka.
- Wacyigelin Bulsho: Shacabka waa in loo iftiimiyaa muhiimadda nabadda iyo saameynta ay khilaafaadka hubka wata ku yeelan karaan mustaqbalkooda.
Doorasho iyo hub dhigis oo aan heshiis lagu aheyn waxay khatar weyn ku yihiin horumarka siyaasadeed iyo nabadda bulshada. Tani waxay u baahan tahay in si taxadar leh loo maareeyo si looga fogaado waxyeelo intaas ka badan.
Halista ugu weyn ee ka dhalan karta doorashada qof iyo cod waxay ku xirnaan kartaa xaaladaha siyaasadeed, dhaqaale, iyo bulsho ee waddan kasta. Si kastaba ha ahaatee, halisaha caamka ah ee la xidhiidha nidaamka qof iyo cod waxaa ka mid ah:
- Qabyaaladda iyo Qaybsanaanta Bulshada: Doorashada qof iyo cod waxay abuuri kartaa qabyaalad iyo kala qaybsanaan bulsho, gaar ahaan haddii bulshada lagu dhaqmo ay ku dhisan tahay qabiil ama kooxo isku duuban. Tani waxay keeni kartaa in kooxuhu u codeeyaan dadkooda oo keliya iyagoo aan eegayn kartida ama waxqabadka musharraxiinta.
- Musuqmaasuq iyo Codayn Been Abuur ah: Nidaamka qof iyo cod waa mid u nugul musuqmaasuq, sida iibsashada codadka, cadaadis saaran cod-bixiyayaasha, ama isku dayga in la waxyeelleeyo ama la xado natiijada doorashada.
- Khatarta Amniga: Doorasho qof iyo cod ayaa horseedi karta rabshado, gaar ahaan haddii musharraxiintu ama taageerayaashoodu ay dareemaan in aysan si caddaalad ah u dhacayn. Tani waxay ka dhalan kartaa isku dhac ka dhexeeya kooxo kala duwan.
- Khilaafyo Siyaasadeed iyo Isqabqabsi: Natiijada doorashada qof iyo cod ayaa noqon karta mid la isku khilaafsan yahay, taas oo keenta in muddo dheer lagu mashquulo dacwado sharciyeed ama dood ku saabsan sax ahaanshaha doorashada.
- Hoos U Dhaca Kalsoonida Shacabka: Haddii dadka ay u arkaan nidaamka qof iyo cod mid aan caddaalad ahayn ama lagu shubtay, waxay keeni kartaa in kalsoonida ay ku qabaan hay’adaha dowladda ay yaraato, taas oo dhaawici karta dowladnimada.
- Kharash Xad-dhaaf ah: Doorasho qof iyo cod ayaa ah mid kharash badan ku baxo, gaar ahaan marka laga hadlayo waddamada dhaqaale ahaan daciifka ah. Haddii aysan jirin dhaqaale ku filan oo lagu maamulo doorashada si hufan, waxay u horseedi kartaa caqabado kale.
- Helitaanka Cod-bixiyeyaasha oo Kooban: Bulshooyinka qaar, gaar ahaan meelaha fogfog ama aan helin wacyigelin ku filan, waxaa dhici karta in dadku aysan si buuxda uga faa’iidaysan fursadda cod-bixinta, taas oo dhaawac ku noqon karta nidaamka dimuqraadiyadda.
Waxaa muhiim ah in xal laga gaari si ay halista laga digaayo u dhicin tusaale in la sameeyo wacyigelin bulsho, nidaam daahfuran, iyo ilaalinta nabadgelyada si doorasho qof iyo cod ah u noqoto mid lagu kalsoonaan karo oo cadaalad ah.
WQ: Mohamed Abdullahi Mohamed (Cukaash)
E-mail : mcmokaash21@gmail.com
